Sprekers

*Dennis Worst (Landschapsbeheer Friesland): Mei it ferline foarút, de rijke Friese landschapsgeschiedenis als spiegel naar een toekomst
Het Friese landschap is als een lappendeken met tientallen verschillende landschapstypen. Een eeuwenlange wisselwerking tussen mens en natuur heeft geleid tot een inventief en rijkgeschakeerd cultuurlandschap. Nieuwe termen als landschapspijn of landschapsslijtage tonen aan dat deze rijke cultuurlandschappen steeds verder onder druk komen te staan. En dan staan we nog maar aan het begin van wat sommigen de ‘wederombouw’ van Nederland noemen. Reden genoeg om eens terug te kijken naar het verleden en vooruit te kijken naar de toekomst. Worst neemt u mee in de Friese landschapstijdmachine en probeert via ons gezamenlijke landschappelijke verleden inspiratie te vinden voor de toekomst.

*Eddy Wymenga (Altenburg en Wymenga Ecologisch Onderzoek): Wetter foar Letter (Water voor Later)
Het huidige Friese watersysteem is gebaseerd op snel inlaten in tijden van droogte (zomer, najaar) en snel uitlaten in tijden van natte perioden (winter, voorjaar). De klimaatveranderingen van de laatste jaren maken echter duidelijk dat het zo ‘gemakkelijk’ niet meer werkt. Er is behoefte aan een flexibeler systeem dat sneller ingezet kan worden op het moment dat extremen zich (vaker) voor doen. Op papier lijkt de oplossing gemakkelijk: het langer vasthouden van water en dus minder snel uitlaten van water is de oplossing. Maar hoe werkt dat in de praktijk? En welke rol kunnen natuurgebieden hierbij spelen? Eddy Wymenga prikkelt ons met ‘nature-based’ oplossingen voor het Friese watervraagstuk van de toekomst.

*Remco van der Togt, van Strootman Landschapsarchitecten: Een toekomst om van te houden
Een optimistisch vergezicht voor de toekomst van Fryslân. Die toekomst ligt in ons bereik, maar vergt wat van ons allemaal – vooral anders denken. Anders denken over natuur, water, voedsel en over het landschap.

Inspiratiesessies

Deelnemers aan het symposium kunnen twee inspiratiesessies bijwonen.

*Peter Koomen (conservator Natuurmuseum Fryslân): Link tussen 100 jaar collectie en een veranderend landschap
De collectie van het Natuurmuseum Fryslân bevat allerlei getuigenissen van een veranderend Fries landschap. De voormalige Zuiderzee is nog terug te vinden in de vogel- en schelpencollectie. De plantendiversiteit van vroeger blijkt uit oude herbaria en stuifmeelklompjes aan bijenpootjes. Binnengebrachte exoten zeggen iets over een veranderend klimaat. Probeer zelf aan de hand van vlindercollecties iets te zeggen over de biodiversiteit van hun plaats van herkomst!

*Karl Brouwer (agrariër) en Gerrit Tuinstra (Landschapsbeheer Friesland): Van akker naar bakker
Aan de uiterste rand van onze provincie is een korte keten project gestart tussen een boer – molenaar en bakker. In een straal van tien kilometer wordt tarwe geteeld op een akker in het Friese Elsloo, de tarwe wordt gemalen in een molen in Makkinga en Nijstad de Echte Bakker bakt en verkoopt de desembroden in Oosterwolde en Appelscha als streekproduct. Bijzonder aan het project is dat er volop wordt ingezet op biodiversiteit. Ongeveer 10% van de akker is beschikbaar gesteld om via elementen als een houtwal, struweelrand of poel in te zetten op een soortenrijk cultuurlandschap. Benieuwd naar dit verhaal? De boer, molenaar en een aantal vrijwilligers doen hun verhaal en staan klaar om uw vragen te beantwoorden.

*Gerjan Navis en Dorothée Wortelboer (Land van Ons): Zelf aan de slag met de landbouwtransitie – het kan echt!
Land van Ons is een burgercoöperatie met inmiddels 25.000 leden, die allen het heft in eigen handen genomen hebben wat betreft de broodnodige landbouwtransitie. Het primaire doel van Land van Ons is het aankopen van stukken landbouwgrond in heel Nederland en daar natuurinclusief te boeren met veel aandacht voor het weer gezond maken van de grond en uitbreiding van de biodiversiteit, uiteraard zonder gebruik van kunstmest en pesticiden. De verbouwde gewassen dragen bij aan de eiwittransitie van dierlijk naar plantaardig voedsel en daarmee aan een gezonde bodem en algehele gezondheid van de mens en zijn omgeving. In de workshop geven we een korte presentatie over Land van Ons en gaan we met de deelnemers in gesprek over wat je zelf in je dagelijks leven kunt doen om bij te dragen aan de transitie, waarvan de coöperatie laat zien dat het echt kan!
Gerjan en Dorothée maken beiden deel uit van het perceelteam Onneresch, dat ten zuiden van de stad Groningen ligt. In Fryslân zijn er zelfs twee Land-van-Ons-percelen: Triemen-Zwagermieden en Bakkeveen.

*Arjen Strijkstra (docent Hogeschool Van Hall Larenstein): Insecten en het Friese Landschap
Insecten zijn belangrijke onderdelen van biodiversiteit, en hebben het de laatste tijd zwaar. Hoe goed is Fryslân eigenlijk voor insecten, en wat kunnen we er aan doen?

*Janna van der Meer (De Nije Mieden): Perspectief op een landschap vol inspiratie
Janna van der Meer is schrijfster, kunstenares en boerin. Ze woont samen met haar man op een grote biologische boerderij in het midden van Fryslân. De ervaringen die ze als boerin opdoet, komen terug in haar andere werk. Steeds stelt ze zich de vraag: hoe verhouden wij mensen ons tot de natuur, het landschap en de dieren? En hoe kunnen deze een inspiratie zijn voor de  grote opgaven van het landelijk gebied? Laat je inspireren!

*Thomas Oudman (De Correspondent): Uit de shit: naar een land met meer boeren en minder vee
Het bad stroomt over, wat doe je? De badrand verhogen, in het putje poeren, onophoudelijk dweilen. Dat is zo ongeveer wat de overheid tot nu toe heeft gedaan met het stikstofprobleem. Wat nu als we de kraan dichtdraaien? Krachtvoer en kunstmest. Dat zijn de stikstofkranen die de afgelopen eeuw zo ver zijn opengezet dat het nu lijkt alsof we niet meer zonder kunnen. Een probleem dat we samen hebben veroorzaakt, en dat we samen weer kunnen oplossen.

*Romke Kleefstra (Sovon Vogelonderzoek Nederland): Een veranderend landschap vanuit vogelperspectief
Landelijk is de soortenrijkdom en -diversiteit van broedvogels toegenomen. En toch zijn regionale broedvogelgemeenschappen steeds meer op elkaar gaan lijken. Dit alles hangt samen met veranderingen in onze landschappen. In agrarisch gebied is het klip en klaar hoe het voor boerenlandvogels veranderde, maar hoe is het gesteld met vogels in onze natuurgebieden? En wat betekenen de veranderingen voor bijvoorbeeld de wulp, een eens zo iconische soort voor landschappen als heide, laagveen en duin, maar die in steeds minder van die landschappen te vinden is.

*Bernhard Maarsingh (klinisch psycholoog Maarsingh & van Steijn): Biodiversiteit gaat verder dan landschap: gedragsverandering en biodiversiteit
Biodiversiteit raakt aan vele kennisgebieden en het wordt steeds duidelijker dat ook de gezondheidszorg heel veel te winnen heeft bij actie. De groepen in onze maatschappij die het minst blootgesteld zijn aan een biodiverse omgeving en degenen met de minste bioversiteit in hun eigen darmen, jongeren bijvoorbeeld, zijn ook net die groepen die het meest risico lopen op chronische (psychische) klachten. Bernard Maarsingh introduceert ons in razende vaart, in een kwartiertje, de samenhang tussen omgeving en gezondheid en het brein staat hierbij centraal. Hij doet dat met behulp van concepten als ‘body budget’ en ‘brain energy’. 

*Jan van Rijen (Wetterskip Fryslân): De veenmobiel voor een toekomstbestendig Fryslân
Het klimaat is aan het veranderen. En snel ook. Drogere zomers en nattere winters leiden tot steeds grotere uitdagingen. Dit betekent dat we anders moeten omgaan met het waterbeheer in Fryslan. Water zal een belangrijke onderlegger worden voor alle ruimtelijke keuzes die we gaan maken onder meer als het gaat om de Friese veenweidegebieden.  De veenmobiel maakt de problematiek helder en geeft ook richting aan de gewenste oplossingen. Denk en doe mee!

*Hanneke Hofman (projectleider tentoonstellingen Natuurmuseum Fryslân): bezoek aan Spreeuwendans / Protterdûns
In deze expositie zijn foto’s te zien van zwermen spreeuwen boven het Friese landschap. Spreeuwenzwermen zijn dynamische kunstwerken die voortdurend andere vormen aannemen: een walvis verandert in een eend, de eend verandert in een zeehond. Tegelijkertijd is elke individuele spreeuw op de foto’s haarscherp in beeld gebracht. Met verschillende spreeuwen uit de museumcollectie en activiteiten voor  kinderen wordt ook de biologie achter het bijzondere zwermgedrag van spreeuwen uitgelegd.

*Bezoek aan de OnderWaterSafari
De OnderWaterSafari is een echte interactieve ride. In een voertuig maak je een reis door de onderwaterwereld van Nederland. Van het zoete water van sloot en plas naar het zoute water van de Waddenzee. Onderweg zien je wat er allemaal onder de waterspiegel leeft. Je kunt ook de Big Five van de onderwaterwereld van Nederland spotten: de bever, otter, meerval, zeehond en bruinvis.